Tác giả: Neale Cawse MIIMS, Giám định viên và Tính toán viên Hàng hải, McLarens Marine
Người dịch: Hà Vũ Hiển

Chúng ta có thể đều đã nghe những câu chuyện về việc hàng hóa nhập khẩu bị hư hỏng do ẩm ướt trong quá trình vận chuyển và Bên được bảo hiểm/ Bên nhận hàng đã phàn nàn một cách cay đắng khi yêu cầu bồi thường bảo hiểm của họ bị từ chối trong khi họ tin rằng họ đã trả rất nhiều tiền cho việc bảo hiểm mà không có tác dụng gì, nhất là đối với những người thường xuyên nhập (hoặc xuất) hàng hóa.

Khi nào được bảo hiểm?

Vậy khi nào hư hỏng do ẩm ướt đối với hàng hóa đóng trong container sẽ được bảo hiểm bồi thường với giả định đó là Hàng hóa nguyên container (FCL) và phạm vi bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm là Quy tắc bảo hiểm hàng hóa vận chuyển ICC (A) của Học viện bảo hiểm London được thiết kế theo hình thức bảo hiểm “Mọi rủi ro”?

Trước hết phải hiểu khái niệm “Mọi rủi ro” trong các quy tắc bảo hiểm thương mại như ICC (A) có nghĩa là gì. “Mọi rủi ro” có thể được bảo hiểm theo các quy tắc này là những điều xảy ra bất ngờ, ngẫu nhiên hoặc tình cờ, cũng được mô tả là “may rủi”. Nó KHÔNG bao gồm những thiệt hại không thể tránh khỏi hoặc gần như chắc chắn sẽ xảy ra, hoặc những thiệt hại mà Bên được bảo hiểm có thể kiểm soát được để ngăn chặn chúng xảy ra.

Vậy, khi nào thì hư hỏng do nước hoặc hơi ẩm đối với hàng hóa đóng trong container được coi là “ngẫu nhiên” và thuộc phạm vi bảo hiểm theo ICC (A)?

Đó là khi có hư hỏng rõ ràng đối với một container cho phép nước xâm nhập vào bên trong container đó làm ảnh hưởng đến hàng hóa bên trong. Thiệt hại này thường xảy ra do quá trình xử lý không tốt hoặc không phù hợp trong khi tiến hành các hoạt động xếp dỡ, do các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt trong các chuyến đi biển, hoặc do một tai nạn trong quá trình vận chuyển đường bộ.

Trường hợp khác là khi nước hoặc hơi ẩm có thể xâm nhập vào một container khi container đó được ngâm trong nước, từ đó nước có thể xâm nhập từ bên dưới qua sàn container hoặc qua các cửa của container, chẳng hạn như khi nước tràn vào khoang tàu hoặc khi có mưa lớn và nước dâng cao trong khi container đó đang ở cầu cảng chờ được xếp lên tàu.

Không thuộc phạm vi bảo hiểm

Vậy trường hợp nào mà hàng hóa chứa bên trong một container lại bị ướt khi mà container đó không bị hư hỏng, thủng hay bị ảnh hưởng bởi nước dâng? Đó chính là sự ngưng tụ.

Mặc dù container là phương pháp vận chuyển hiệu quả và tiết kiệm đối với hầu hết mọi loại hàng hóa, thì việc đặt hàng hóa bên trong một hộp bằng thép như container vẫn có nguy cơ bị ẩm do hơi nước ngưng tụ bất kể hàng hóa đó là gì hoặc được vận chuyển như thế nào.

Sự ngưng tụ trên trần và thành vách của container được gọi là “mưa container” (container rain), và “mồ hôi hàng hóa” (cargo sweat) nếu sự ngưng tụ xảy ra ngay trên chính hàng hóa đó. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến lượng ngưng tụ từ đó có thể gây ra hư hỏng cho hàng hóa, nhưng có một điều không thay đổi là sự ngưng tụ luôn luôn xảy ra.

Chỉ cần một sự khác biệt rất nhỏ về tình trạng hàng hóa và chuyến đi cũng có thể ảnh hưởng rất lớn đến hậu quả sau đó. Đó là lý do tại sao bạn có thể có 4 chuyến hàng hoàn toàn an toàn nhưng chuyến hàng thứ 5 lại có thể là một thảm họa. Điều này có nghĩa là luôn có nguy cơ lô hàng tiếp theo bị hư hư hỏng do hơi ẩm, ngay cả khi lô hàng cuối cùng trước đó vẫn ổn; và đây là lý do tại sao thiệt hại do nước ngưng tụ không được các công ty bảo hiểm coi là “may rủi”, và tất nhiên là không được bảo hiểm.

Quá trình ngưng tụ xảy ra như thế nào?

Tất cả các container đều chứa hơi ẩm từ thời điểm xếp hàng và trong chính hàng hóa. Không có container nào là kín hơi.

Sự thay đổi của khí hậu trong quá trình vận chuyển bằng đường bộ, tàu thủy nội địa hoặc đường sắt, và đặc biệt khi trên tàu viễn dương khi nó đi qua các vùng khí hậu khác nhau, ảnh hưởng đến lượng ngưng tụ.

Các điều kiện khí hậu khắc nghiệt có thể xảy ra vào mùa đông ở nhiệt độ dưới điểm đóng băng, khi đi qua các vùng khí hậu nhiệt đới hoặc khi di chuyển từ vùng nhiệt đới sang vùng khí hậu ôn đới. Ví dụ như hầu hết mọi container ra vào Australia đều đi qua ít nhất một trong những vùng khí hậu nhiệt đới đó.

Sự ngưng tụ ở container xảy ra khi vỏ của container đó được làm mát đến nhiệt độ thấp hơn “điểm sương” của không khí bên trong container đó, gây ra các giọt nước hình thành trên thành vách và phần mái phía trong của container, có thể chảy xuống dưới thành vách đó hoặc thành “mưa” rơi xuống phía trên của hàng hóa.

Hiện tượng “đổ mồ hôi” của hàng hóa xảy ra khi bề mặt của hàng hóa lạnh hơn điểm sương của không khí bên ngoài container, làm cho các giọt nước hình thành (ngưng tụ) trên các khu vực mát hơn của chính hàng hóa đó.

Sự thay đổi nhiệt độ trong quá trình vận chuyển là khá đột ngột, làm nóng trực tiếp container vào ban ngày và làm mát vào ban đêm, kết hợp với độ ẩm cao khi đi qua các vùng nhiệt đới. Nhưng thành phần quan trọng khác khiến sự ngưng tụ / đổ mồ hôi xảy ra là hàm lượng nước trong container; nhưng vì sao lại có nước xâm nhập vào đó?

Độ ẩm có trong vật liệu chèn lót và các pallet bằng gỗ, trong bản thân hàng hóa cũng như trong không khí bên trong container, hãy nhớ rằng quá trình xếp hàng diễn ra trong điều kiện càng ẩm, thì càng có nhiều độ ẩm tại không khí trong container.

Gỗ được sử dụng để đóng gói và chèn lót có thể chứa một lượng ẩm đáng kể, nhất là khi gỗ còn tươi hoặc không được bảo quản trong khu vực có mái che khô ráo.

Để sự ngưng tụ xảy ra trong container, phải tồn tại đồng thời 3 điều kiện cụ thể:
1. Phải có nguồn hơi nước
2. Sự chênh lệch nhiệt độ phải xảy ra
3. Phải tồn tại một đường dẫn để di chuyển hơi nước lên bề mặt lạnh.

Các nguồn chính của hơi nước:
• Nước còn đọng lại trong container sau khi làm sạch
• Không khí xung quanh
• Các pallet gỗ;
• Sàn gỗ, chèn lót, v.v.

Các nguyên nhân chính dẫn đến sự khác biệt về nhiệt độ:
• Nhiệt độ khác nhau của các kiện hàng riêng lẻ được xếp cùng nhau
• Nhiệt độ khác nhau giữa các kiện hàng và container trong quá trình xếp hàng
• Thay đổi nhiệt độ và / hoặc luồng không khí bên trong container
• Thay đổi nhiệt độ bên ngoài container

Các yếu tố góp phần tạo nên sự khác biệt về nhiệt độ:
• Container được phơi dưới ánh nắng trực tiếp
• Container được phơi trong đêm quang đãng
• Sương hoặc sương mù ở bên ngoài container
• Đặt container gần nguồn nhiệt
• Đặt container gần một không gian đang được làm lạnh
• Nhiệt độ khác nhau giữa các kiện hàng và không khí xung quanh tại thời điểm dỡ hàng (mở cửa container)
• Di chuyển container từ khu vực bóng râm tới khu vực tiếp xúc với ánh sáng mặt trời
• Di chuyển container từ khu vực không có mái che sang khu vực có bóng râm, nơi có thể xảy ra những thay đổi lớn về nhiệt độ môi trường.

Đường dẫn hơi nước:
• Trong chính container
• Giữa các kiện hàng và thành container
• Giữa các kiện hàng liền kề

Làm thế nào để giảm sự ngưng tụ?

Mặc dù hầu như không thể loại bỏ hoàn toàn độ ẩm khỏi một container trong quá trình vận chuyển, nhưng vẫn có nhiều cách có thể được thực hiện để giảm thiểu sự ngưng tụ và bảo vệ hàng hóa:
• Các container phải được làm khô hoàn toàn sau khi làm sạch.
• Chỉ sử dụng các pallet và vật chèn lót khô.
• Các pallet nên được bảo quản ở nơi khô ráo, có mái che trước khi xếp hàng.
• Các pallet được xếp bên ngoài, ngay cả được bạt che cũng có thể nhanh chóng hấp thụ độ ẩm đáng kể.
• Nếu có thể, hãy xếp các container bách hóa dưới mái che.
• Tránh xếp hàng có nhiệt độ thấp trong điều kiện không khí ấm và ẩm.
• Tránh xếp hàng ấm chứa hơi ẩm vào container lạnh.
• Tránh di chuyển trên đất liền trong điều kiện thời tiết lạnh giá khắc nghiệt.
• Hàng hóa nhạy cảm với độ ẩm, nên được xếp dưới boong tàu hoặc được bảo vệ khi vận chuyển bằng tàu.
• Việc dỡ hàng khỏi các container phải được thực hiện càng sớm càng tốt sau khi cửa container được mở.
• Hàng hóa sau khi được dỡ khỏi các pallet phải được phân chia ngay lập tức.
• Xác định xem container có cần phải được thông gió hay không.
• Sử dụng các sản phẩm hút ẩm hoặc máy hút ẩm thích hợp.

Việc lập kế hoạch và chuẩn bị trước có thể giúp tránh được những hư hỏng đối với hàng hóa đóng trong container trong quá trình vận chuyển. Biết các đặc điểm của hàng hóa đóng trong container, tuyến đường dự kiến sẽ đi và thảo luận về chuyến hàng với người giao nhận hàng hóa của bạn và một giám định viên về hàng hóa vận chuyển bằng đường biển có kinh nghiệm, có thể tránh được rất nhiều thất vọng và chi phí, đồng thời thấy hàng hóa của bạn đến nơi an toàn trong tình trạng tốt.